Spis treści
Kłamstwo jest naturalną częścią procesu rozwoju. Dzieci między 2. a 4. rokiem życia mogą kłamać, ponieważ dopiero uczą się rozróżniać rzeczywistość od fantazji. W wieku szkolnym natomiast, kłamstwa mogą wynikać z presji społecznej lub z chęci uniknięcia negatywnych konsekwencji swoich działań.
Dlaczego dzieci kłamią?
Jak informuje Fundacja Ogólnopolski Operator Oświaty, dzieci mogą kłamać z różnych powodów. Mogą używać tej strategii w związku z:
- potrzebą ochrony (przed karą, gniewem rodziców, wstydem),
- potrzebą przynależności i akceptacji (presja otoczenia, chęć zyskania uznania w grupie rówieśników),
- potrzebą dostrzeżenia i zainteresowania (na przykład udawany ból, żeby zwrócić uwagę rodziców)
- potrzebą uznania (zmyślone sukcesy i historie, żeby spełnić oczekiwania)
- potrzebą zabawy i kreatywności (wymyślane historie i sytuacje)
Kluczowe jest zrozumienie przyczyny
"Kłamstwo u dziecka nie zawsze wynika ze złej woli" - tłumaczy pedagog Beata Rączka z Fundacji Ogólnopolski Operator Oświaty. "Ważne jest, aby rodzice podchodzili do tego tematu z empatią, a nie wyłącznie surowością, co może pogłębiać problem. Jeżeli przyczyną kłamstwa jest strach, warto jest skupić większą uwagę na zwiększeniu potrzeby bezpieczeństwa u dziecka" - tłumaczy.
Jak wyjaśniła, istotne jest przede wszystkim tworzenie atmosfery zaufania. Dziecko powinno wiedzieć, że może mówić prawdę, nawet jeśli popełniło błąd, a rodzice są gotowi pomóc mu zrozumieć konsekwencje swojego postępowania. Zamiast nadmiernych kar, lepiej wprowadzać tak zwane konsekwencje naturalne – sytuacje, w których dziecko samo zrozumie, że jego zachowanie miało konkretne efekty. Nagradzanie szczerości dziecka, zarówno w prostych sytuacjach, jak i tych trudniejszych, wzmacnia pozytywne postawy.
Zachowaj spokój w rozmowie z dzieckiem
Fundacja podkreśla również, że ważne jest to, by unikać przesadnych reakcji emocjonalnych. "Jeśli dziecko widzi, że jego kłamstwo wywołuje gwałtowną reakcję, może to prowadzić do dalszych prób manipulacji lub ukrywania prawdy. Zamiast tego warto zachować spokój i skupić się na wyjaśnieniu sytuacji, aby pomóc dziecku rozwijać odpowiednie nawyki i zrozumienie dla znaczenia uczciwości" – czytamy w poradniku parentingowym fundacji.
"Wzajemne słuchanie i rozumienie się z dzieckiem to najlepsza metoda do budowania dobrych relacji" – zaznacza Rączka. "Kształtuje takie postawy, które rodzicom będą przynosić dumę, a dzieciom będą procentować przez całe życie" – dodaje.
Gdy dziecko kłamie. Jak rozwiązań problem?
Co zrobić, gdy dziecko kłamie? Nigdy nie jest za późno, by – nawet gdy wcześniej reagowaliśmy niewłaściwie - zmienić podejście. Nawet pomimo tego, że zmiana może wymagać czasu i cierpliwości.
"Przełamywanie starych wzorców zachowań będzie wyzwaniem, ale dzięki cierpliwej pracy i otwartości na rozmowę, można naprawić relację z dzieckiem i nauczyć go wartości szczerości. W ten sposób nie tylko zmniejszymy jego skłonność do kłamania, ale również wzmocnimy więź opartą na wzajemnym szacunku i zaufaniu" – piszą autorzy poradnika. I radzą:
- Twórz atmosferę zaufania: Zamiast karać dziecko za mówienie prawdy, stwórz przestrzeń, w której czuje się bezpieczne, aby być szczere.
- Dawaj dobry przykład: Dzieci uczą się głównie przez naśladowanie, dlatego staraj się być wzorem uczciwości w codziennych sytuacjach.
- Wzmacniaj pozytywne zachowania: Nagradzaj dziecko za szczerość i podkreślaj, jak ważne jest bycie uczciwym.
