Spis treści
Efekt Diderota – co to takiego?
Termin "efekt Diderota" stworzył w 1988 roku Grant David McCracken. Był on kanadyjskim antropologiem, a zarazem badaczem wzorców konsumpcji. Inspirację do stworzenia pojęcia "efekt Diderota" stanowił dla niego esej Denisa Diderota pt. "Żale nad starym szlafrokiem".
Obecnie efektem Diderota nazywamy sytuację, kiedy jeden zakup pociąga za sobą kolejne - tak, by wszystkie rzeczy wzajemnie do siebie pasowały. Wiąże się to często z nabywaniem dóbr, których tak naprawdę nie potrzebujemy. Przykładem może być np. wyjście do sklepu po letnią sukienkę i dokupienie do niej torebki i pary nowych butów. Efekt Diderota ma też miejsce gdy po zakupie nowego roweru decydujemy się np. na nowy kask czy nowy bidon w dobranym do ramy roweru kolorze.
Jak działa efekt Diderota?
Mechanizm efektu opiera się na dążeniu do spójności. Gdy kupujemy coś nowego, zwłaszcza coś, co znacząco różni się od posiadanych rzeczy, odczuwamy presję, by dopasować inne przedmioty do nowego standardu. Na przykład zakup nowego stołu może skłonić nas do wymiany krzeseł, a później całej dekoracji w salonie. W ten sposób jedno, pozornie niewinne, kupno może prowadzić do lawiny wydatków.
Jak zmniejszyć wpływ efektu Diderota?
Ważna jest przede wszystkim świadomość tego zjawiska i zrozumienie, że (i jak) efekt Diderota wpływa na nasze decyzje zakupowe. Warto jest zastanowić się, czy kolejny zakup rzeczywiście jest konieczny, czy wynika tylko z potrzeby dopasowania. Pomocne może być także tworzenie list zakupów, ograniczenie ekspozycji na reklamy, ponieważ to właśnie reklamy i media społecznościowe mogą wywoływać poczucie braku lub niedopasowania.
W walce z efektem Diderota może też pomóc minimalistyczne podejście, które zmniejsza potrzebę posiadania wielu rzeczy i pozwala skupić się na jakości, a nie ilości. Warto też, zamiast kupować impulsywnie, zastosować zasadę 24 godzin. Jeśli po tym czasie nadal czujesz potrzebę zakupu, możesz to rozważyć. Często jednak okazuje się, że początkowy impuls mija.
