Spis treści
Unia Europejska chce zakazać stosowania PFAS. Ma to na celu ochronę zdrowia publicznego i środowiska. Obecnie substancje te są wykorzystywane m.in. w produkcji odzieży, kosmetyków, naczyń kuchennych m.in. z powłoką nieprzywierającą, a także elektroniki i materiałów budowlanych.
"Wieczne chemikalia" a zdrowie
PFAS, czyli związki per- i polifluoroalkilowe są odporne na wodę, tłuszcze i wysoką temperaturę. Zastosowane w nich wiązania węgiel-fluor należą do najmocniejszych w chemii organicznej, co sprawia, że praktycznie nie ulegają biodegradacji.
PFAS to substancje, które nie znikają z gleby, wód ani… z organizmu człowieka. Europejska Agencja Chemikaliów zauważa, że ich długotrwała obecność w środowisku prowadzi do kumulacji. PFAS mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie. Może być on związany m.in. z uszkodzeniem nerek, wątroby, a także z zaburzeniami hormonalnymi i chorobami nowotworowymi – zwłaszcza nowotworami jąder i chorobami tarczycy.
Gdzie są obecne PFAS?
PFAS najczęściej obecne są w papierowych opakowania na żywność, opakowaniach typu "take-away", tackach i papierze do pieczenia, torebkach na popcorn do mikrofalówki, niektórych butelkach PET, w patelniach i garnkach z powłoką teflonową, nieprzywierających formach do pieczenia, niskiej jakości silikonowych akcesoriach kuchennych, a także w kurtkach przeciwdeszczowych i sportowych z membranami DWR.
Często znajdziemy je także w plamoodpornych obrusach, firanach i dywanach, w tkaninach technicznych i roboczych, smarach technicznych, olejach syntetycznych, częściach samochodowych odpornych na temperaturę i chemikalia oraz kosmetykach, takich jak podkłady i pudry, tusze do rzęs i eyelinery wodoodporne, kremy z filtrem UV oraz pomadki do ust.
Kiedy zakaz stosowania PFAS wejdzie w życie?
Choć regulacje w tym zakresie miały pojawić się po 2026 roku, już pod koniec 2024 roku komisarz UE ds. środowiska, Jessika Roswall, ogłosiła przyspieszenie prac. Unia Europejska zdecydowała, że jest to problem priorytetowy. Obecnie na temat wprowadzenia zakazu trwają konsultacje z państwami członkowskimi.
Jeśli zakaz wejdzie w życie obejmie on tysiące produktów. Producenci odzieży, kosmetyków, elektroniki i sprzętu AGD będą musieli przestawić się na produkcję z wykorzystaniem alternatywnych surowców. Zmianie będą musiały ulec procesy technologiczne i łańcuchy dostaw.
Zakaz PFAS już istnieje. Ale nie w Polsce
W niektórych krajach zakaz stosowania PFAS już obowiązuje. Dania i Francja wprowadziły ograniczenia dotyczące PFAS zakazując stosowania substancji toksycznych w odzieży wodoodpornej i produktach higienicznych.
Unia Europejska planuje uwzględnienie wyjątków w sektorach, w których PFAS byłyby trudne do zastąpienia. Mogą one objąć m.in. motoryzację, lotnictwo i przemysł energetyczny. W tym przypadku zakaz miałby wejść w życie później.
