Spis treści
Orzeczenie o niepełnosprawności może być przyznane nie tylko osobom, które cierpią na konkretne schorzenia. Na liście przyczyn, które uprawniają do uzyskania określonego stopnia niepełnosprawności wymienione są również sytuacje, w których funkcjonowanie społeczne jest mocno ograniczone.
Jakie są stopnie niepełnosprawności?
Przepisy przewidują gradację niepełnosprawności w przypadku orzeczeń o niepełnosprawności. Wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany oraz lekki. Stopień niepełnosprawności można orzec na czas określony lub na stałe. Znaczenie ma w tym przypadku ocena możliwości poprawy funkcjonowania osoby z niepełnosprawnością. Orzeczenie może otrzymać osoba, która ukończyła 16 rok życia.
Orzeczenie o niepełnosprawności. Co warto wiedzieć?
Niepełnosprawność określona jest w przepisach jako "trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodująca niezdolność do pracy". To oznacza, że osoba nią dotknięta nie jest w stanie efektywnie pełnić ról społecznych, czyli wypełniać zobowiązań wynikających z zajmowanej pozycji społecznej.
Jednak choroba czy naruszenie sprawności organizmu nie jest jedynym czynnikiem decydującym o przyznaniu stopnia niepełnosprawności. Istotne są również fizyczne, psychiczne i społeczne aspekty funkcjonowania danej osoby.
Co więcej, wystąpienie danej choroby nie oznacza, że automatycznie dana osoba jest osobą z niepełnosprawnością. Podczas oceny i procedury ubiegania się o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności brany jest pod uwagę m.in. zakres naruszenia sprawności organizmu, a za każdym razem decyzję o przyznaniu stopnia niepełnosprawności poprzedza dokładna analiza dokumentacji medycznej. W momencie gdy dochodzi do istotnych ograniczeń w sferze społecznej lub zawodowej – wówczas istnieją podstawy do ubiegania się o orzeczenie.
Na co można dostać orzeczenie o niepełnosprawności?
Orzeczenie o niepełnosprawności może zostać przyznane nie tylko osobie, która jest dotknięta konkretnym schorzeniem. O status osoby z niepełnosprawnością mogą ubiegać się również osoby, które posiadają całościowe zaburzenia rozwojowe, upośledzenie umysłowe lub które zostały znaczenie oszpecone.
Orzeczenie o niepełnosprawności. Lista chorób 2025
Na liście chorób uprawniających do ubiegania się o orzeczenie o niepełnosprawności są:
- Upośledzenie umysłowe począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym;
- Choroby psychiczne, w tym: a) zaburzenia psychotyczne, b) zaburzenia nastroju począwszy od zaburzeń o umiarkowanym stopniu nasilenia, c) utrwalone zaburzenia lękowe o znacznym stopniu nasilenia, d) zespoły otępienne;
- Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu, w tym: a) trwałe uszkodzenie czynności ruchowej jednego lub obu fałdów głosowych, b) częściowa lub całkowita utrata krtani z różnych przyczyn, c) zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem mózgu - wyższych ośrodków mowy, d) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego;
- Choroby narządu wzroku, w tym wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni;
- Upośledzenia narządu ruchu, w tym: a) wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu, b) układowe choroby tkanki łącznej w zależności od okresu choroby i stopnia wydolności czynnościowej, c) zapalenie stawów z towarzyszącym zapaleniem stawów kręgosłupa w zależności od stopnia wydolności czynnościowej, d) choroby zwyrodnieniowe stawów w zależności od stopnia uszkodzenia stawu, e) choroby kości i chrząstek z upośledzeniem wydolności czynnościowej, f) nowotwory narządu ruchu, g) zmiany pourazowe w zależności od stopnia uszkodzenia i możliwości kompensacyjnych;
- Epilepsja w postaci nawracających napadów padaczkowych spowodowanych różnymi czynnikami etiologicznymi lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi;
- Choroby układu oddechowego i krążenia, w tym: a) przewlekłe obturacyjne i ograniczające, zakaźne choroby płuc prowadzące do niewydolności oddechowej, b) nowotwory płuc i opłucnej, prowadzące do niewydolności oddechowej, c) wrodzone i nabyte wady serca, choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatie, zaburzenia rytmu serca z zaburzeniami hemodynamicznymi kwalifikującymi co najmniej do II stopnia niewydolności serca według Klasyfikacji NYHA, d) nadciśnienie tętnicze z powikłaniami narządowymi, e) miażdżycę zarostową tętnic kończyn dolnych począwszy od II stopnia niedokrwienia kończyn według Klasyfikacji Fontaine'a, f) niewydolność żył głębokich z powikłaniami pod postacią zapaleń i długotrwałych owrzodzeń;
- Choroby układu pokarmowego, w tym: a) choroby przełyku powodujące długotrwałe zaburzenia jego funkcji, b) stany po resekcji żołądka z różnych przyczyn z licznymi powikłaniami, c) przewlekłe choroby jelit o różnej etiologii, powikłane zespołem złego wchłaniania, d) przewlekłe choroby wątroby o różnej etiologii w okresie niewydolności wątroby, e) przewlekłe zapalenie trzustki wymagające długotrwałej farmakoterapii, f) nowotwory układu pokarmowego;
- Choroby układu moczowo-płciowego, w tym: a) zaburzenia czynności dróg moczowych prowadzące do niewydolności nerek, b) choroby nerek o różnej etiologii prowadzące do ostrej lub przewlekłej mocznicy, c) wielotorbielowate zwyrodnienie nerek typu dorosłych, d) nowotwory złośliwe układu moczowego i narządów płciowych;
- Choroby neurologiczne, w tym: a) naczyniopochodny udar mózgu przemijający, odwracalny, dokonany, prowadzący do okresowych lub trwałych deficytów neurologicznych o różnym stopniu nasilenia, b) guzy centralnego układu nerwowego w zależności od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych deficytów neurologicznych, c) pourazowa cerebrastenia i encefalopatia, d) choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego prowadzące do trwałych deficytów neurologicznych, e) choroby układu pozapiramidowego w zależności od stwierdzanych objawów neurologicznych, f) choroby rdzenia kręgowego, g) uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o różnej etiologii;
- Inne, w tym: a) choroby narządów wydzielania wewnętrznego o różnej etiologii, wywołane nadmiernym wydzielaniem lub niedoborem hormonów w zależności od stopnia wyrównania lub obecności powikłań narządowych, pomimo optymalnego leczenia, b) choroby zakaźne lub zespoły nabytego upośledzenia odporności w zależności od fazy zakażenia, c) przewlekłe wielonarządowe choroby odzwierzęce w II i III okresie choroby zależnie od zmian narządowych, d) choroby układu krwiotwórczego o różnej etiologii w zależności od patologicznych zmian linii komórkowych szpiku w procesie hemopoezy, e) znacznego stopnia zeszpecenia powodujące stałe ograniczenia w kontaktach międzyludzkich, jak i pracy zawodowej;
Całościowe zaburzenia rozwojowe powstałe przed 16 rokiem życia, z utrwalonymi zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz stereotypiami zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia.
Przyczyny niepełnosprawności. Symbole
Na każdym orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności wskazana jest przyczyna jego przyznania. Symbole oznacza się następująco:
01-U – upośledzenie umysłowe;
02-P – choroby psychiczne;
03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu;
04-O – choroby narządu wzroku;
05-R – upośledzenie narządu ruchu;
06-E – epilepsja;
07-S – choroby układu oddechowego i krążenia;
08-T – choroby układu pokarmowego;
09-M – choroby układu moczowo-płciowego;
10-N – choroby neurologiczne;
11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego;
12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.
Orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol przyczyny niepełnosprawności.
Korzyści wynikające z posiadania orzeczenia o niepełnosprawności
Każda sytuacja jest indywidualna, a decyzja o przyznaniu orzeczenia zależy od wielu czynników, takich jak stopień zaawansowania choroby czy jej wpływ na codzienne życie. Istotne jest dokładne udokumentowanie swojego stanu zdrowia i współpraca z lekarzami oraz specjalistami podczas procesu orzekania.
Warto jednak pamiętać, że osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mogą liczyć na różne formy wsparcia, takie jak świadczenia finansowe (np. renta socjalna, zasiłek pielęgnacyjny), ulgi podatkowe (odliczenia od dochodu czy zwolnienia z niektórych opłat), dostęp do rehabilitacji (bezpłatne lub dofinansowane usługi rehabilitacyjne), a także wsparcie w zatrudnieniu (programy aktywizacyjne, dofinansowanie stanowiska pracy).
