Spis treści
Kwestię skierowania do Domu Pomocy Społecznej osoby, która nie wyraża na to zgody regulują określone przepisy. Wiąże się to także z koniecznością spełnienia określonych procedur.
Pobyt w DPS. Tryb dobrowolny i przymusowy
Istnieją dwa sposoby umieszczania osób w domach pomocy społecznej. Najprostszym z nich jest pobyt na wniosek samego zainteresowanego. To tryb dobrowolny regulowany przez ustawę o pomocy społecznej.
Istnieje jednak również drugi tryb, tzw. przymusowy. W tym przypadku skierowanie do DPS-u może odbyć się na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego. W tym przypadku brak jest zgody chorego, a umieszczenie pacjenta w placówce odbywa się na podstawie przepisów o ochronie zdrowia psychicznego.
Należy przy tym pamiętać, że w obu przypadkach przyjęcie do DSP może dotyczyć wyłącznie osób, które nie są zdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, nie mają możliwości korzystania z opieki innych osób i które potrzebują stałej opieki i pielęgnacji.
Kiedy można skierować osobę do DPS bez jej zgody?
Artykuł 54 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej jednoznacznie mówi o tym, że umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej wymaga przede wszystkim jej zgody. Brak zgody wymaga zaangażowania w sprawę sądu lub prokuratora.
Mimo że pobyt w DPS jest więc z zasady dobrowolny w niektórych sytuacjach zdarza się, że osoby umieszczane są w placówce bez wyrażenia zgody. Dzieje się tak, gdy dana osoba nie jest w stanie świadomie wyrazić zgody (dotyczy to osób niepełnosprawnych intelektualnie, z chorobami psychicznymi, demencją czy innymi schorzeniami, które uniemożliwiają im podejmowanie świadomych decyzji).
Może mieć to miejsce także w przypadku, gdy sąd wyda stosowne postanowienie (umieszczenie osoby w DPS bez jej zgody możliwe jest tylko na podstawie decyzji sądu opiekuńczego).
Do DPS można skierować także osobę, gdy istnieje zagrożenie dla jej zdrowia lub życia, np. w przypadku gdy osoba starsza lub niepełnosprawna jest zaniedbana, pozostawiona bez opieki i nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie. Wówczas sąd może podjąć decyzję o umieszczeniu jej w DPS w trybie pilnym.
Procedura skierowania do DPS bez zgody pacjenta
By skierować osobę do domu pomocy społecznej bez jej zgody konieczne jest zgłoszenie sytuacji do ośrodka pomocy społecznej. Może to zrobić rodzina, sąsiedzi, lekarz, pracownik socjalny lub inna osoba, która zauważy zagrożenie dla zdrowia czy życia danej osoby.
W tym przypadku wymagana jest ocena sytuacji przez pracownika socjalnego. Polega ona na rozeznaniu sytuacji, wywiadzie środowiskowym i analizie dokumentacji medycznej.
Konieczne jest także złożenie wniosku do sądu opiekuńczego. Gdy stan danej osoby wskazuje na konieczność umieszczenia w DPS, a dana osoba odmawia zgody pracownik socjalny lub członek rodziny może wystąpić do sądu. Wówczas sąd na podstawie opinii biegłych (np. psychiatry) i zgromadzonego materiału dowodowego wydaje decyzję. W przypadku gdy sąd wyda pozytywne orzeczenie, osoba zostaje skierowana do odpowiedniej placówki.
Skierowanie do DPS bez zgody budzi kontrowersje i pytania o prawa pacjenta
Umieszczenie osoby w DPS bez jej zgody jest trudne, ponieważ wiąże się z ograniczeniem jej wolności. Kluczowe jest, by decyzja była podejmowana nie tylko zgodnie z prawem, ale przede wszystkim w trosce o dobro pacjenta i poszanowaniem jego godności i autonomii.
Skierowanie do DPS bez zgody pacjenta jest więc rozwiązaniem stosowanym w wyjątkowych przypadkach, gdy osoba nie jest w stanie sama o siebie zadbać, a jej zdrowie i życie są zagrożone.
