Spis treści
Pozostałe ścieżki postępowania wynikają z przepisów:
1) karnych,
2) o Rzeczniku Praw Pacjenta,
3) zasadach odpowiedzialności zawodowej lekarzy i
4) o Funduszu Kompensacyjnym Zdarzeń Medycznych.
Błąd lekarski a pozew cywilny
Podstawa prawna - kodeks cywilny. Proces jest bardzo trudny do wygrania. Trzeba lekarzowi przypisać winę (za czyn albo zaniechanie), określić szkodę i wykazać związek przyczynowy między winą i szkodą.
UWAGA! Ustawa o prawach pacjenta również odsyła do kodeksu cywilnego w zakresie roszczenia o zadośćuczynienia. Ale jest to łatwiejsza ścieżka oparta o dobra osobiste.
PROMOCJA: Polecamy prenumeratę startową DGP. Opłata tylko 19,99 zł.
Błąd lekarski a prokuratura i sąd karny
Lekarzowi grozi pozbawienie lub ograniczenie wolności lub grzywna np. na podstawie:
1) art. 155 kk (nieumyślne spowodowanie śmierci),
2) art. 156 kk (ciężki uszczerbek na zdrowiu),
3) art. 157 kk (średni lub lekki uszczerbek na zdrowiu),
4) art. 157a kk (uszkodzenia prenatalne) oraz
5) art. 160 KK (narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia).
Ścieżka zawiadomienia prokuratury i postępowania karnego jest interesująca dla pacjenta. Główny ciężar prowadzenia postępowania przejmuje prokuratura, a wyrok sądu karnego może rozstrzygać o kwestii zadośćuczynienia albo być podstawą do wyroku w tej sprawie dla sądu cywilnego.
§ 1. W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.
§ 2. Jeżeli orzeczenie obowiązku określonego w § 1 jest znacznie utrudnione, sąd może orzec zamiast tego obowiązku nawiązkę w wysokości do 200 000 złotych na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W razie gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich.
§ 3. Orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie § 1 albo nawiązki na podstawie § 2 nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego.
Błąd lekarski a Rzecznik Praw Pacjenta
Pacjent może również złożyć do biura Rzecznika wniosek o wszczęcie postępowania wyjaśniającego (wniosek jest wolny od opłat administracyjnych).
We wniosku należy szczegółowo opisać sytuację, jaka spotkała pacjenta, i dołączyć ewentualną dokumentację potwierdzającą zdarzenie. Rzecznik może:
1) samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające (np. wystąpić o wyjaśnienia do dyrektora placówki medycznej, czy też przeprowadzić – nawet bez uprzedzenia – kontrolę w placówce medycznej)
2) lub zwrócić się o zbadanie sprawy lub jej części do właściwych organów, w szczególności organów nadzoru, prokuratury, kontroli państwowej, zawodowej lub społecznej, zgodnie z ich kompetencjami.
Po zakończeniu postępowania Rzecznik stwierdza, czy doszło do naruszenia praw pacjenta i wówczas informuje o tym wnioskodawcę, pacjenta oraz świadczeniodawcę, którego wniosek dotyczy.
Rzecznik może również uczestniczyć w postępowaniach cywilnych dotyczących naruszenia praw pacjenta, mając takie same uprawnienia jak te przysługujące prokuratorowi. Może brać udział w toczącym się postępowaniu, żądać wszczęcia postępowania z urzędu lub na wniosek strony.
Błąd lekarski a ustawa o Prawach Pacjenta
Art. 4. ust. 1 ustawy o Prawach Pacjenta stanowi, że w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego.
Przepisu nie stosuje się do zawinionego naruszenia prawa pacjenta do m.in.:
1) informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych;
2) dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia.
Błąd lekarski a Okręgowa Izba Lekarska
Tu tzw. odpowiedzialność dyscyplinarna - karę wymierza sąd lekarski. Ocenia on, czy działania lekarza są sprzeczne z zasadami Kodeksu Etyki Lekarskiej oraz z przepisami i np. ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
Na podstawie art. 83 ustawy o izbach lekarskich sąd lekarski może orzekać następujące kary:
1) upomnienie;
2) nagana;
3) kara pieniężna;
4) zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat;
5) ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat;
6) zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat.
7) pozbawienie prawa wykonywania zawodu, o którym mowa w art. 5 pkt 3–3c ustawy.
WAŻNE! Kara to nie zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego pacjenta.
UWAGA! Karę pieniężną orzeka się na cel społeczny związany z ochroną zdrowia w wysokości od jednej trzeciej do czterokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującego w chwili wydania orzeczenia w pierwszej instancji. Karę pieniężną orzeka się samoistnie albo obok kar wymienionych w art. 83 ust. 1 pkt 4–6.
Błąd lekarski a Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych
Zaletą tej drogi jest to, że uzyskanie świadczenia nie wymaga udowodnienia winy placówki medycznej.
Rekompensata wynika z tego, że doszło do zdarzenia, którego z wysokim prawdopodobieństwem można było uniknąć, gdyby świadczenie zdrowotne zostało pacjentowi udzielone zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo gdyby zastosowano inną dostępną metodę diagnostyczną lub leczniczą.
UWAGA! Maksymalna kwota rekompensaty dla pacjenta wynosi 222 800 złotych. W razie śmierci pacjenta świadczenie wynosi do 111 400 złotych dla każdej uprawnionej osoby. Z wnioskami o przyznanie świadczenia mogą w takim przypadku wystąpić dzieci pacjenta, jego rodzice oraz małżonek lub partner (konkubent).
Fundusz Kompensacyjny obejmuje zdarzenia, które miały miejsce po wejściu w życie ustawy, a także zdarzenia wcześniejsze, jeżeli pacjent dowiedział się o szkodzie już po tej dacie, czyli nie wcześniej niż 6 września 2023 roku. Wniosek do Rzecznika można złożyć w ciągu roku od uzyskania informacji o zdarzeniu, jednak nie później niż w ciągu 3 lat od daty zdarzenia. Wypełnienie wniosku jest bardzo proste i można to zrobić korzystając ze wzoru przygotowanego przez Rzecznika.
