Pomimo postępu medycyny i rosnącej świadomości społecznej, wiele błędnych przekonań na temat chorób mózgu wciąż jest głęboko zakorzenionych w świadomości Polaków. Raport opracowany w ramach kampanii „Wyprostuj Spojrzenie”, ujawnia niepokojące statystyki dotyczące mitów o schizofrenii, depresji i padaczce, które prowadzą do stygmatyzacji osób chorych. Jakie są najczęstsze nieporozumienia i jak wpływają na codzienność pacjentów? Czas obalić mity i spojrzeć na choroby mózgu z właściwej perspektywy.
Spis treści
„Niezrównoważeni, nieprzewidywalni”
Wiele błędnych przekonań o chorobach mózgu jest głęboko zakorzenionych w świadomości Polaków. 36 procent badanych wierzy w to, że objawem schizofrenii jest posiadanie wielu osobowości. Jest to najprawdopodobniej wynikiem mylenia schizofrenii z dysocjacyjnym zaburzeniem osobowości, zwanym dawniej „rozdwojeniem jaźni”. Dla co drugiego respondenta osoba chorująca na schizofrenię jest niezrównoważona lub nieprzewidywalna (54 proc.), a 12 proc. badanych potwierdza mit, że osoby chore na schizofrenię są zawsze agresywne i niebezpieczne. Aż 13 proc. uważa, że chorzy powinni przebywać w ośrodkach zamkniętych.
Wśród mitów na temat depresji uwagę zwraca stwierdzenie, że depresja to wymysł naszych czasów lub wymówka przed pracą. - Reakcja moich bliskich wynikała z tego, że nie mieli oni świadomości, uznali, że jestem leniwy, że tak mi jest wygodnie – wspomina Daniel, jeden z bohaterów spotu wyemitowanego z okazji Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego.
Badania pokazują, ze bardziej surowo podchodzili do oceny chorych na depresję mężczyźni. Podczas gdy dla co piątej kobiety (19 proc.) osoba z depresją „szuka problemów”, to twierdzi tak 28 proc. mężczyzn. Podobnie jest przy określaniu osoby chorującej na depresję jako leniwej – uważa tak 19 proc. kobiet i 26 proc. mężczyzn.
Nadal powszechne są również mity na temat leczenia – 37 proc. respondentów wierzy, że leki antydepresyjne uzależniają, a 38 proc. że zmieniają osobowość. To nieprawdziwe przekonanie zniechęca wielu chorych do poszukiwania profesjonalnej pomocy. - Depresja zabrała mi wszystko takie, co ważne. Przez to, że nie miałem siły dbać o te relacje – mówi Daniel, podkreślając, jak bardzo choroba wpłynęła na jego życie osobiste.
Chorzy na padaczkę cierpią z powodu depresji
Chorujący na padaczkę częściej doświadczają depresji niż obserwuje się to w populacji ogólnej. Według niektórych badaczy objawy depresyjne zgłasza nawet 30–60 proc. pacjentów z epilepsją
Dlatego przy okazji Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego mówimy także o tych chorych, którzy doświadczają wciąż wielu nieprawdziwych osądów. Uwagę zwraca fakt, że aż 50% badanych uznało stwierdzenie iż osoby z padaczką powinno się izolować za prawdziwe. Co drugi badany (54%) niesłusznie potwierdza, że gdy osoba z padaczką ma napad, należy jej włożyć coś do ust. Takie działanie może być tragiczne w skutkach, grozi uszkodzeniem żuchwy lub zadławieniem się chorego. Co piąty badany błędnie uważa, że osoby chore na padaczkę nie mogą jeździć na rowerze (20%) lub że nie mogą prowadzić normalnego życia (20 proc.).
„Samo słowo padaczka jest takie odrzucające”
Mirella, która od lat żyje z epilepsją, podkreśla, jak wielkim problemem jest niezrozumienie tej choroby. - Samo słowo padaczka jest takie odrzucające – mówi. Mimo że w jej przypadku choroba nie była zawsze widoczna, odczuwała na sobie stygmatyzację ze strony otoczenia Alicja Lisowska zauważa, że osoby w wieku 16-24 lata często wykazywały większe błędy w ocenie faktów dotyczących epilepsji. Młode pokolenie, choć bardziej otwarte na tematy związane ze zdrowiem psychicznym, nadal potrzebuje edukacji w zakresie chorób neurologicznych. Dla 42 proc. osób w tej grupie wiekowej padaczka jest chorobą psychiczną. Osoby w tej samej grupie wiekowej częściej też twierdziły, że padaczką można się zarazić (8 proc. vs. wszyscy: 5 proc.), że choroba dotyka tylko dzieci i młodzieży (14 proc. vs wszyscy: 10 proc.), oraz że napadów nie można skutecznie kontrolować (43 proc. vs wszyscy: 30 proc.). Dla 16 proc. przedstawicieli najmłodszego pokolenia chorujący na padaczkę są niebezpieczni i agresywni.
Czas wyprostować spojrzenie
Obalanie mitów i zwiększanie świadomości na temat chorób mózgu jest kluczowe dla zmiany społecznego postrzegania i poprawy jakości życia osób zmagających się z tymi schorzeniami. Historie takie jak te przedstawione przez Katarzynę, Daniela i Mirellę ukazują, jak destrukcyjne mogą być błędne przekonania i stygmatyzacja. Kampania „Wyprostuj Spojrzenie”, zainicjowana przez Fundacje „Nie Widać Po Mnie” i „Rpi-Bohater”, wspierane przez Angelini Pharma, zachęca do edukacji i otwartej rozmowy na temat chorób psychicznych i neurologicznych.
Tylko poprzez zrozumienie i empatię możemy tworzyć społeczeństwo, w którym osoby chore nie będą musiały mierzyć się z dodatkowym ciężarem uprzedzeń i stereotypów. Czas spojrzeć prawdzie w oczy, obalić szkodliwe mity i wspólnie wyprostować spojrzenie na choroby mózgu.