Spis treści
Zdaniem projektodawców, obecny stan prawny może być postrzegany jako nieprzejrzysty i niedostosowany do obecnych potrzeb. Projektowane rozwiązania dotyczą m.in. wdrożenia rozwiązań zapewniających sprawną i efektywną realizację ustawowych zadań ZUS związanych z wydawaniem orzeczeń i kontrolą zaświadczeń lekarskich, a także uregulowanie przesłanek utraty prawa do zasiłku chorobowego.
Nowe zasady L4: koniec z nieprzejrzystymi i niedostosowanymi do obecnych potrzeb zasadami
Ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk w listopadowym wywiadzie dla money.pl zapewniła, że planowana zmiana przepisów w sprawie zwolnień lekarskich (L4) ma chronić pracowników przed ryzykiem utraty świadczenia chorobowego podczas zwolnienia i "przed dość absurdalnym zarzutem, że jeśli podczas zwolnienia (pracownik) wykonał jakąkolwiek pracę, to zrobił coś złego". Dodała, że w projekcie są bardzo wyraźne ograniczenia przeciwko nadużyciom. Przede wszystkim możliwość świadczenia pracy dotyczyłaby np. osób zatrudnionych u dwóch pracodawców. Pojawiałaby się tylko na wniosek samej osoby chorującej - czyli tylko na wniosek samego pracownika, lekarz mógłby wskazać w zwolnieniu chorobowym, że jakiś rodzaj pracy może być przez niego wykonywany - powiedziała ministra. Podkreśliła, że jakiekolwiek zmuszanie do pracy na zwolnieniu jest i nadal będzie niezgodne z prawem.
Kończymy z pewną fikcją. Dziś często jedna i ta sama osoba pracuje w więcej niż jednym miejscu, wykonując inne prace. Wyobraźmy sobie, że np. chirurg ma złamaną rękę i, co oczywiste, nie może operować, więc jest na zwolnieniu lekarskim i nie świadczy pracy w szpitalu, w którym jest zatrudniony. Ale jednocześnie jest np. wykładowcą akademickim. I w tym drugim obszarze - uczenia studentów medycyny - może być dalej aktywny pomimo złamanej ręki. O ile oczywiście chce - przekazała.
Rewolucja w zwolnieniach lekarskich
W projekcie uregulowano m.in. przesłanki utraty prawa do zasiłku chorobowego, w tym doprecyzowano definicję pracy zarobkowej oraz podejmowanie aktywności niezgodnej z celem zwolnienia. Zaproponowano, by pracę zarobkową zdefiniować jako każdą czynność mającą charakter zarobkowy, niezależnie od stosunku prawnego będącego podstawą jej wykonania. Dodano także zastrzeżenie, że pracą zarobkową nie będą czynności incydentalne, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności. Doprecyzowano także to, co rozumiane jest pod podejmowaniem aktywności niezgodnej z celem tego zwolnienia. Zostało ono zdefiniowane jako wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję. Dodano także zastrzeżenie, że taką aktywnością nie będą zwykłe czynności dnia codziennego lub czynności incydentalne, których podjęcie w okresie zwolnienia od pracy wymagają istne okoliczności.
Projekt zakłada także, że miejscem wskazanym w zwolnieniu lub zawiadomieniu może być adres pobytu w innym państwie. Oczywiście, jeżeli jest to uzasadnione zaleceniami lekarza lub innymi istotnymi okolicznościami, chyba że na zlecenie ZUS istnieje możliwość przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia w tym państwie na mocy przepisów odrębnych.
W projekcie zaproponowano także odejście od zasady, zgodnie z którą każde wykonywanie pracy zarobkowej na rzecz jednego płatnika składek w okresie pobierania zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia u innego płatnika składek, pozbawia ubezpieczonego prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia lekarskiego. Chodzi o przypadek, gdy ubezpieczony spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z co najmniej dwóch tytułów. Jeżeli wystawiający zwolnienie od pracy wskaże w orzeczeniu, że praca zarobkowa w ramach określonego tytułu może być wykonywana z uwagi na rodzaj tej pracy, niezdolność do pracy z powodu choroby będzie orzekana w ramach określonego tytułu, a w ramach innego praca może być wykonywana, gdy rodzaj pracy nie uzasadnia orzekania o niezdolności do pracy w tym przypadku. Wynika z tego, że możliwe będzie pobieranie zasiłku chorobowego z jednego tytułu, a z drugiego tytułu wynagrodzenia za pracę – napisano w OSR do ustawy.
Ponadto, projekt zakłada także dodanie przypadku cofnięcia przez ZUS upoważnienia do wystawiania zaświadczeń lekarskich na okres do 3 miesięcy w sytuacji, gdy wystawiający zaświadczenie lekarskie odmówi udostępnienia ZUS dokumentacji medycznej stanowiącej podstawę wystawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy.
Zmiany w systemie orzecznictwa lekarskiego
W projekcie znalazły się także zmiany dotyczące systemu orzecznictwa lekarskiego. Wśród nich, wyróżnić można:
- Wprowadzenie kompleksowej i jednolitej regulacji zasad i trybu wydawania orzeczeń dla celów ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, innych świadczeń należących do właściwości ZUS oraz dla celów realizacji zadań zleconych ZUS na podstawie innych ustaw, a także kontroli orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy.
- Wprowadzenie możliwości wydawania orzeczeń w określonych rodzajach spraw przez specjalistów wykonujących samodzielne zawody medyczne.
- Wprowadzenie jednoosobowego orzekania we wszystkich przypadkach.
- Doprecyzowanie i uszczegółowienia reguł postępowania związanego z wydaniem orzeczenia
Organem odpowiedzialnym za projekt jest MRPiPS. Projekt zakłada wejście w życie ustawy od 1 stycznia 2025 r.
